Βιβλιοπωλεία της Θεσσαλονίκης που πέρασαν στην ιστορία

Επιμέλεια: Παναγιώτα Απέργη, σπουδάστρια Δημοσιογραφίας ΙΕΚ ΔΕΛΤΑ 360

Με τα περισσότερα να έχουν ιδρυθεί στα τέλη του 19ου αιώνα και στις αρχές του 20ου, πολλά από τα πλέον χαρακτηρισμένα ιστορικά βιβλιοπωλεία της Θεσσαλονίκης έχουν πάψει να λειτουργούν, αφήνοντας μια γλυκόπικρη γεύση σε όσους είχαν την τύχη να τα επισκεφτούν.

«Βιβλιοπωλείον Μόλχο»

Το βιβλιοπωλείο άνοιξε τις πύλες του στο κοινό το 1888, αποτελώντας, παράλληλα και για πολλά χρόνια, ένα μεγάλο κεφάλαιο στην ιστορία της Θεσσαλονίκης, καθώς επρόκειτο για το μοναδικό βιβλιοπωλείο της εποχής που διέθετε ξενόγλωσσα βιβλία και περιοδικά.

Ιδιοκτήτης του ήταν ο Ισαάκ Μόλχο, που λειτούργησε το βιβλιοπωλείο σε κτίριο της οδού Σαμπρή Πασά, στη σημερινή Βενιζέλου, ενώ μετά τον θάνατό του, ο αδελφός του, Μαΐρ Μόλχο, ανέλαβε τη διεύθυνση και εκμεταλλευόμενος τις διασυνδέσεις του στο εξωτερικό, όπως επίσης και τις σιδηροδρομικές διευκολύνσεις της πόλης, έφερε τον ξένο Τύπο στη Θεσσαλονίκη.

Μετά από την πυρκαγιά του 1917, όταν καταστράφηκε το αρχικό κτίριο, το βιβλιοπωλείο μεταστεγάστηκε, αρχικά στην οδό Μητροπόλεως, και αργότερα στην Τσιμισκή και στο Μέγαρο Κόφφα.

Εκτός από την πολυετή του λειτουργία ως βιβλιοπωλείου, ο Σολομών Μόλχο, ο οποίος είχε αναλάβει τη διεύθυνση του καταστήματος μετά την επιστροφή του από το στρατόπεδο συγκέντρωσης, μετέτρεψε τον πρώτο όροφο του βιβλιοπωλείου σε αναγνωστήριο.

Παρά την μακροχρόνια λειτουργία του, στη διάρκεια της οποίας το βιβλιοπωλείο και οι ιδιοκτήτες του επιβίωσαν της πυρκαγιάς του 1917, των διωγμών των Εβραίων της πόλης από τους Ναζί και του σεισμού του 1978 και, αφού είχε στο δυναμικό του τέσσερεις γενιές διευθυντών, το βιβλιοπωλείο έκλεισε τον Μάιο του 2008.

«Βαγουρδής και Παπαχρήστου»

Οι συνέταιροι Βαγουρδής και Παπαχρήστου διατηρούσαν το κατάστημά τους στην συμβολή των οδών Εγνατίας 130 και Κ. Παλαιολόγου, το οποίο διαχωρίζονταν σε δυο τμήματα: στο ένα υπήρχαν τα βιβλία, ενώ στο άλλο ήταν τα χαρτικά και τα εποπτικά μέσα.

Το βιβλιοπωλείο, εκτός από τον παραδοσιακό του ρόλο, αυτό της πώλησης βιβλίων και χαρτικών ειδών, ήταν και ο βασικός προμηθευτής των σχολείων σε γραφική ύλη, έντυπα και σχολικούς ελέγχους, στο κάτω μέρος των οποίων αναγραφόταν « Τύποις βιβλιοπωλείο Βαγουρδή και Παπαχρήστου».

Η επαγγελματική συμπόρευση των δυο συνεταίρων διακόπηκε το 1947, όταν ο Βαγουρδής πέθανε στο ναυάγιο της Χειμάρρας, καθώς το ομώνυμο ατμόπλοιο προσέκρουσε σε μια από τις νησίδες του συμπλέγματος, οπότε και ο Παπαχρήστος ανέλαβε μόνος του τη λειτουργία του βιβλιοπωλείου, μέχρι που, τελικά, το κατάστημα έκλεισε οριστικά.

«Αφοι Συρόπουλοι»

Το βιβλιοπωλείο των αδελφών Συρόπουλου άνοιξε κατά τη δεκαετία του 1930 και φιλοξενούνταν σε κτίριο της οδού Τσιμισκή με Καρόλου Ντηλ. Χάρη στην μόρφωσή τους, αλλά και την ευρύτερη κοσμοθεωρία τους, σε σύντομο χρονικό διάστημα κατάφεραν να φτιάξουν μια επιχείρηση, δίνοντας ιδιαίτερη έμφαση τόσο στη λογοτεχνία όσο και στο ίδιο το αναγνωστικό κοινό. Χαρακτηριστικό είναι, μάλιστα, το γεγονός ότι ήταν από τους πρώτους που προπολεμικά, ακόμη, πουλούσαν τα «Ποιήματα» του Καβάφη, έργα του Βασιλικού, του Βαφόπουλου και του Ρίλκε.

Για να δημιουργήσουν αναγνωστικό κοινό, όταν στο βιβλιοπωλείο πήγαιναν παιδάκια, δεν τους πουλούσαν το βιβλίο αλλά τους το χάριζαν, με τον όρο ότι την επόμενη φορά θα περιδιαβούν στον χώρο και θα πουν στους ιδιοκτήτες πώς τους φάνηκαν τα βιβλία.

Παρόλο που το βιβλιοπωλείο δεν είχε πολλά κέρδη, οι αδελφοί Συρόπουλοι προέβησαν στην τύπωση κλασικών βιβλίων, όπως είναι λ.χ. «Ο Σπούτνικ ανοίγει τον δρόμο του ουρανού» του Μιχαήλ Βασίλιεφ , «Οι σημειώσεις του Μάλτε Λάουριντς Μπρίγκε» του Ράινερ Μαρί Ρίλκε», αλλά και το «Ανατολικά της Εδέμ» του Τζον Στάινμπεκ.

Ένα άλλο χαρακτηριστικό τους γνώρισμα, που τους καθιστούσε μοναδικούς στην πόλη, ήταν οι ωραία διακοσμημένες βιτρίνες με έργα λογοτεχνών, χαρακτηριστικό που αποδείκνυε, την αγάπη τους για τη λογοτεχνία και την επιθυμία τους να την προωθήσουν στο ευρύ κοινό.

«Παπαδόπουλος - Μιχαλόπουλος»

Ξεκινώντας τη λειτουργία του το 1934, το βιβλιοπωλείο, αρχικά, στεγαζόταν δίπλα στο ζαχαροπλαστείο «Αχιλλέας», στην γωνία των οδών Καστριτσίου και Αγίας Σοφίας, ενώ το 1969, μεταστεγάστηκε στην οδό Ερμού. Το 1950, μετά από τον θάνατο ενός από τους συνεταίρους, το βιβλιοπωλείο άλλαξε ονομασία και μετατράπηκε στο γνωστό στους περισσότερους Θεσσαλονικείς διεθνές βιβλιοπωλείο «Προμηθεύς».

Σύντομα, ο Ιωάννης Μιχαλόπουλος, ο οποίος διηύθυνε το κατάστημα, έφερε ξενόγλωσσα βιβλία, τόσο λογοτεχνικά όσο και επιστημονικά, τα οποία γέμιζαν τα ράφια και τις βιτρίνες του καταστήματος.

Από τη στιγμή που άνοιξε και για όσο καιρό λειτουργούσε διέθετε μεγάλη πελατεία λόγω της ποιότητας και της εξυπηρέτησης που προσέφερε, καθώς μπορούσε κανείς να βρει ό,τι βιβλίο ήθελε.

«Ραγιάς»

Μετρώντας πολλές δεκαετίες λειτουργίας, μέχρι να κλείσει, το βιβλιοπωλείο «Ραγιάς» συντρόφευσε χιλιάδες Θεσσαλονικείς, προσφέροντάς τους μεγάλη γκάμα αναγνωσμάτων για όλα τα γούστα.

Πρώτος σταθμός του ιστορικού βιβλιοπωλείου ήταν ένα κατάστημα στην οδό Τσιμισκή, ενώ από το 1993 στην οδό Ερμού 44, όπου τη διεύθυνση την ανέλαβαν οι κόρες του ιδρυτή, Παναγιώτη Ραγιά.

Μεταξύ των λογοτεχνών που φιλοξενήθηκαν, τόσο με την παρουσία τους όσο και στα ράφια του βιβλιοπωλείου, ήταν, μεταξύ άλλων ο, Κωστής Μοσκώφ, ο Ντίνος Χριστιανόπουλος, ο Νίκος Γαβριήλ Πεντζίκης, ο Τάκης Βαρβιτσιώτης, ο Μάρκος Μέσκος, ο Πρόδρομος Μάρκογλου και άλλοι.

«Βιβλιοθήκη»

Το βιβλιοπωλείο «Βιβλιοθήκη» άνοιξε το 1971 στην οδό Χρ. Σμύρνης, στη διάρκεια της χούντας και λειτούργησε ως το 1984. Ένας από τους συνεταίρους υπήρξε ο Μανώλης Αναγνωστάκης, ο οποίος προσέλκυε νέους ανθρώπους διαφόρων πολιτικών ιδεολογιών στο βιβλιοπωλείο, ακόμα και κατά τη δύσκολη περίοδο της χούντας, ενώ στους πιο συχνούς θαμώνες της «Βιβλιοθήκης» υπήρξαν πολλοί εναλλακτικοί διανοούμενοι, όπως είναι λ.χ. ο Νίκος Καρανικόλας, ο Πρόδρομος Μάρκογλου, ο Μίλτος Πολυβίου, η Ελένη Πολυβίου, ο Χρήστος Καββαδάς κ.α.